Η εκπομπή

Κόβουν στο Β’ Πρόγραμμα την εκπομπή της Ελενας Διάκου και της Λίντας Ζαφειροπούλου! Αυτή είναι η είδηση. Προφάσεις μπορεί να βρεθούν. Η ουσία είναι ότι κλείνουν το μικρόφωνο σε μια ενοχλητική φωνή. Μια φωνή εκτός της κυρίαρχης γραμμής που επιτάσσει αισθητική και ιδεολογική παράλυση. Και η εκπομπή κόβεται επειδή ακριβώς ήταν επιτυχημένη. Επειδή έδινε ένα διαφορετικό στίγμα στη θάλασσα της ξεφτίλας του ελληνικού ραδιοφώνου. Απέναντι σε τέτοια φαινόμενα λογοκρισίας, χρειάζεται να αντιδρούμε όχι μόνο ως ακροατές που αγάπησαν μια εκπομπή. Αλλά και ως εργαζόμενοι που αγανακτούν και παίρνουν θέση όταν ο συνάδελφος φιμώνεται, εκβιάζεται, βάλλεται ψυχολογικά για τις απόψεις του και για τη στάση ζωής του. Από τους όποιους εργοδότες και ανωτέρους. Ως ανυπόταχτοι άνθρωποι της δράσης που δεν δέχονται να συμμορφώνονται προς τας υποδείξεις της κάθε εξουσίας.

*

Ανακάλυψα το δεύτερο πρόγραμμα την εποχή που ήμουν φοιτητής στα Γιάννενα, πριν από μια δεκαετία περίπου. Τυχαία συντονίστηκα ένα βράδυ και κόλλησα με μια φωνή ζεστή γυναικεία, που παρουσίαζε όμορφα τραγούδια με ακόμα πιο όμορφα σχόλια. Ψέμματα, δεν ήταν στα Γιάννενα – ήταν στο νησί. Δούλευα σε ένα γραφείο και συχνά βάζαμε ραδιόφωνο εκεί προς το μεσημέρι. «Από τη μέση της μέρας στην άκρη του κόσμου» νομίζω έτσι έλεγαν τότε την εκπομπή η οποία πρέπει να ήταν στον αέρα από τη μία ως τις δύο, αν δε με απατά η μνήμη μου.

Ηταν μια εκπομπή που μίλαγε με το κοινό της χωρίς να το χαϊδεύει – ουσιαστικά λόγια, λεπτός αλλά αιχμηρός σχολιασμός της επικαιρότητας και επιλεγμένα κομμάτια με άποψη. Ηθελε ακροατή σκεπτόμενο, με γνώση και κρίση. Όχι εύκολα αυτιά να τα ταϊζει σοφιστείες και χαζοτράγουδα. Διακόπταμε νομίζω κάποιες φορές τη δουλειά για να προσέξουμε, δεν ήταν ένα συνοδευτικό πρόγραμμα για να περνά η ώρα. Και άρεσε σε όλους αυτή η εκπομπή. Ηταν κάτι αλλιώτικο, είχε μια άλλη αισθητική. Δεν σου άλλαζε απλώς τη διάθεση. Σε εξύψωνε, σε πήγαινε παρακάτω. Ήταν μια εκπομπή του γούστου μου και συνάμα μια εκπομπή που άλλαζε, εκλέπτυνε το γούστο μου.

Ηταν μια εκπομπή ιδιαίτερη. Μόνο εκεί θα άκουγες Εντίθ Πιαφ και μετά Χαΐνηδες. «Για ιδέστε όλοι… τον ακροβάτη… που τραμπαλίζεται… με τον καιρό να ’ναι κόντρα… εχεί τιμή σαν πετάς…» Και αναφορές στα σκίτσα του Στάθη, στην ποίηση ξεχασμένων φωνών, στο Βραχνό Προφήτη του Θανάση Παπακωνσταντίνου, σε ό,τι αγαπούσες και ό,τι έμαθες να αγαπάς.

Αργότερα έμαθα να ξεχωρίζω και τις φωνές, γιατί διαπίστωσα ότι ήταν δύο γυναίκες πίσω απ’ το μικρόφωνο. Η Έλενα Διάκου και η Λίντα Ζαφειροπούλου. Δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσω αυτά τα ονόματα, πάντα με τούτη ακριβώς τη σειρά. Όπως τα εκφωνούσαν.

Θυμάμαι…

… κάποια βράδια στο στρατό, νεοσύλλεκτος στο Μεσολόγγι, βασανισμένος όλη μέρα από τις αγριοφωνάρες των ανωτέρων, περίμενα την ώρα να λουφάξω στο θάλαμο «με ένα φθηνό τρανζιστοράκι», που λέει και το τραγούδι του Άλκη Αλκαίου, και να πάρω το αντίδοτο για τη βαρβαρότητα. Η εκπομπή ήταν η επαφή μου με τον δικό μου κόσμο, αυτόν έξω απ’ τα κάγκελα του στρατοπέδου. Και μια μορφή επικοινωνίας ανώτερη και από τα τηλεφωνήματα των φίλων μου, και από των γονιών την έγνοια.

… ή πάλι ένα μεσημέρι στο σπίτι μου το πατρικό, ξαφνιάστηκα ακούγοντας ένα αντάρτικο τραγούδι, και πήρα τηλέφωνο. Ηταν η Ελενα μόνη εκείνη τη μέρα στο στούντιο. Δε θυμάμαι τι της είπα. Νομίζω ένα μεγάλο ευχαριστώ, αυτό ήταν σίγουρα το νόημα. Μπορεί να ήταν μια επέτειος από την ίδρυση του ΕΑΜ ή κάτι τέτοιο. Σκέφτηκα ότι θέλει θάρρος για να παίζεις στο κρατικό ραδιόφωνο τέτοια πράγματα. Δάκρυσα από συγκίνηση.

… ή να ταξιδεύω Γιάννενα – Αγρίνιο και να σταματάω στην άκρη του δρόμου για να στείλω μήνυμα από το κινητό μου, ΒΠ κενό και αποστολή στο 4160. (Η ποίηση έγραφε στη σκάλα από τότε, μόνο που δεν υπήρχαν μπλογκ. Γιατί προσπαθούσα να γράφω με έναν ποιητικό τρόπο, ακόμα και μια καλησπέρα.) Και από το ράδιο την άλλη στιγμή ερχόταν η απάντηση, σημάδι ότι το μήνυμα ελήφθη.

… ή στο φέρι μποτ του Ρίου-Αντιρρίου να βρέχει κι εγώ να μη βγαίνω απ’ το αμάξι, να απολαμβάνω τις μελωδίες, να φτιάχνω ατμόσφαιρα με την εκπομπή που συνόδευε όλες μου τις σκέψεις. Κι ήταν μαγικά, κι ήταν χειμώνας, κι ήταν βροχή, κι ο δρόμος κύλαγε δικός μου, κι η στιγμή δεν χανόταν ποτέ όσο κρατούσε το δίωρο παρέα με το δεύτερο.

Γιατί αμέσως μετά την εκπομπή της Λίντας και της Ελενας ήταν ο Πάνος Χρυσοστόμου, που έπαιζε επίσης ξεχωριστή μουσική και σχολίαζε με έναν ωραίο τρόπο μιλώντας για σινεμά και κινηματογραφική μουσική και άλλα πολύ ζεστά και ενδιαφέροντα. Υπήρχε ένα νήμα ανάμεσα σε αυτές τις δύο εκπομπές. Ένα νήμα αξιοπρέπειας και καλής αισθητικής. Αυτό το νήμα κόπηκε. Εμαθα από τη Λίντα πώς.

Την άκουσα πάλι μετά από καιρό χτες το βράδυ να λέει ότι είναι η τελευταία εβδομάδα της στο μικρόφωνο, γιατί από Δευτέρα η εκπομπή σταματάει. Όχι με δική της απόφαση, μου είπε η ευγενική φωνή στο τηλέφωνο.
«Είναι εκτός του νέου προγράμματος».
«Νέο πρόγραμμα στο Δεύτερο;»
«Ναι».
«Κατάλαβα. Όπως λέμε Νέα Διακυβέρνηση…» είπα.
«Κάπως έτσι» αποκρίθηκε η φωνή της εκπομπής μου.

*

Και, για να το θέσω πιο συνοπτικά: Αν η ηγεσία του Δευτέρου Προγράμματος και της ΕΡΑ, στα πλαίσια του νέου προγράμματος, κόβει εκπομπές σαν κι αυτή της Λίντας και της Ελενας, τότε να πάνε να πνιγούνε .